در اینجا به بعضی از ویژگی هایی كه در غالب كودكان تیزهوش در سنین قبل از مدرسه قابل مشاهده است و می تواند برای پدران و مادران تا حدودی ملاك ارزیابی قرار بگیرد به شرح زیر اشاره می شود :
1 – استفاده از خزانه لغات وسیع و بكارگیری صحیح كلمات در سنین كودكی .
2 – مهارت زبان و بكاربردن جملات كامل و توانایی ساختن و گفتن داستان در سنین كم .
3 – علاقه در مشاهده دقیق و كنجكاوانه و زیركانه و به خاطر سپردن مشاهدات و اطلاعات و موضوعات مورد مشاهده .
4 – علاقه مندی به كتاب و اطلس ها و دایرةالمعارف و مجلات مختلف و ...
5 – توجه و علاقه به ساعت ها و تقویم ها در سنین كم .
6 –توانایی تمركز فكری روی موضوع خاصی به مدت طولانی تر از دیگر همسالان خود .
7 – علاقه و توانایی و مهارت فوق العاده در نقاشی ، موسیقی و دیگر كارهای هنری .
8 – توجه و كشف رابطه علت و معلولی در سنین كودكی .
9 – رشد توانایی خواندن در سنین كودكی ( قبل از مدرسه )
10 – رشد و توسعه علایق متنوع .

تعريف هوش از نظر علمي
 بيشتر صاحب نظران در تعريف هوش مي گويند:« توانايي در مسايل و انطباق آن با شرايط تغيير يابنده ي محيطي». افراد باهوش کساني هستند که مي توانند مسايل و مشکلات جاري را به راحتي حل و فصل کنند و خود را با محيط به گونه يي انطباق دهند که کارها را به خوبي پيش ببرند.
حدود نود درصد مردم جامعه داراي ضريب هوشي بين 90 تا 110 هستند که به آن «هوش طبيعي» گفته مي شود.
به هوش بين هفتاد تا نود درصد نيز «هوش مرزي» مي گويند؛ يعني مرز بين هوش طبيعي و عقب ماندگي ذهني، پايين تر از آن نيز «عقب ماندگي ذهني» است که درجه هاي خفيف، متوسط و شديد دارد.
افراد داراي هوش مرزي مي توانند دوره ي ابتدايي را در مدارس عادي با سختي سپري کنند، اما گذر آنها از دوره ي ابتدايي به دوره ي متوسط کار دشواري است.
کودکان داراي عقب ماندگي خفيف ذهني که داراي هوش بهر بين 50 تا 70 هستند، مي توانند در مدارس استثنايي دوران ابتدايي را با زحمت پشت سر بگذارند، اما بيشتر از آن قادر به پيشرفت نيستند. البته به تعداد افراد داراي هوش مرزي و عقب مانده ي ذهني، افراد باهوش، هوشمند و نابغه هم هستند، يعني کساني که ضريب هوشي شان بين 110تا 120 است.
افراد با هوش کساني هستند که ضريب هوشي شان از حد عادي مقداري بالاتر است. هوش بهر بين 120 تا 130 را «سرآمد» و از 130 به بالا را «باهوش» مي گويند.

ویژگی های عمومی كودكان و دانش آموزان تیزهوش
مطالعات انجام شده پیرامون ویژگی های عمومی كودكان تیزهوش حاكی از آن است كه خصیصه های رفتاری زیر عموماً در نزد كودكان تیزهوش قابل ملاحظه است .البته باید توجه داشت كه تمامی این ویژگی ها در گروه كودكان تیزهوش مشاهده می شود ، اما ممكن است همه ویژگی ها نزد تك تك كودكان تیزهوش دیده نشود .
به عبارت دیگر برخی از ویژگی هایی كه بدان اشاره می كنیم در نزد عده ای از كودكان بسادگی مشهود نباشد .
با توجه به توضیحات فوق در اینجا اهم ویژگی های كودكان و دانش آموزان تیزهوش را بیان می كنیم :
1- برخورداری از بهره هوشی بالاتر از متوسط كودكان تیزهوش از نظر بهره هوشی به طور قابل ملاحظه ای یا معنی داری بالاتر از همسالان خود قرار دارند . به همین دلیل كودكان تیزهوش عموماً زودتر از همسالان خود قادر می شوند راه بروند ، حرف بزنند ، یاد بگیرند ، بخوانند و بنویسند و ...
2 – برجستگی خاص در یادگیری مطالب كوكان تیزهوش خیلی سریه یاد می گیرند ، از قدرت ادراك بسیار خوبی برخوردارند و برخلاف كودكان عقب مانده ذهنی ، به جای اینكه موضوعی را مرحله به مرحله بیاموزند ، با سرعت قابل توجهی مساله مورد نظر را درك می كنند . به عبارت دیگر مطالب را سریعتر از دیگران می آموزند و مسائل ارائه شده را با سرعت حل می كنند .
3 – حافظه قوی كودكان تیزهوش از قدرت فوق العاده حافظه بهره مند هستند . این كودكان مطالب یا موضوعاتی را كه مورد توجهشان قرار می گیرد با سرعت و دقت خارق العاده ای به ذهن می سپارند .
4 – پرانرژی بودن كودكان تیزهوش از انرژی فوق العاده ای برخوردار هستند و غالباً نسبت به سایر كودكان و والدینشان نیاز كمتری به خواب دارند .
5 – قدرت تخیل این كودكان از تخیلات بسیار روشنی برخوردارند و ممكن است همبازیهای متعدد خیالی داشته باشند .
6 – كنجكاوی بچه های تیزهوش فوق العاده كنجكاو هستند و دوست دارند مرتباً پرسشهایفراوان و پیچیده ای را مطرح كنند .
7 – ارائه پاسخهای پیچیده وقتی كه از كودكان تیزهوش سئوالی می شود ، غالباً پاسخهای پیچیده ای را مطرح می كنند و توضیحات آنان درباره جزئیات یك مساله حاكی از درك عمیق ایشان از موضوعات گوناگون است .
8 – درك سریع روابط بین عناصر و پدیده های مختلف كودكان تیزهوش درمقایسه باسایر كودكان ، خیلی سریع روابط بین اجزاء یا عناصر مختلف یك موضوع یا پدیده را تشخیص می دهند و حتی روابطی را كه بعضاً دیگران متوجه آنها نیستند ، بخوبی در می یابند .
9 – سازماندهی تازه از اطلاعات دریافتی یكی دیگر از ویژگی های جالب توجه كودكان تیزهوش ، قدرت آنان در سازماندهی اطلاعات دریافتی به شیوه ای بدیع و جدید است . این كودكان با بهره گیری از اطلاعات موجود چشم اندازهای جدیدی را خلق می كنند و غالباً راه حلهای متعددی را برای یك مساله ارائه میدهند
10 – گستردگی خزانه لغات از دیگر ویژگی های برجسته كودكات تیزهوش برخورداری آنها از خزانه لغات و واژگان متنوع است .
11 – سلاست كلامی غالباً كودكان تیزهوش نسبت به همسالان خود ازقدرت ، سلاست و روانی كلامی فوق العاده ای برخوردارند .
12 – خوش خلقی اكثر كودكان تیزهوش از خلق و خوی خوش بهره مند بوده ، از نظردیگرانافرادی فوق العاده هستند .
در اینجا ذكر این نكته نیز حائز اهمیت است كه مشاهده این صفت نزد كودكان تیزهوش منوط برآن است كه آنها فرصت یا فرصت های لازم را برای ظهور استعدادهای خود در محیط خانواده داشته باشند . بدیهی است هرگونه تهدید ، تنبیه و یا تحقیر و سرزنش این كودكان می تواند خلق بالقوه نیكوی آنها را به تند خویی و بی قراری و یا احیاناً پرخاشگری و كمرویی مبدل سازد .
13 – گستردگی دامنه علایق كودكان تیزهوش نسبت به بسیاری از چیزها از خود علاقه نشان می دهند . گستردگی و تنوع دامنه علایق آنها فوق العاده مشهود است .migna.irبه عبارت دیگر دوست دارند بسیاری از چیزها و امور مختلف را تجربه كنند .
14 – گستردگی دامنه توجه كودكان و دانش آموزان تیزهوش از دامنه توجه بیشتری برخوردارند و در زمینه های مورد علاقه خود پشتكارو پایداری فوق العاده چشمگیری نشان می دهند .
15 – قدرت تفكر انتزاعی این كودكان نسبت به همسالان خود از قدرت تفكر انتزاعی بیشتری بهره مندند و همواره « به جای آنچه كه هست » در اندیشه « آنچه كه می تواند باشد » هستند .
16 – حساسیت فوق العاده همان طوری كه پیشتر اشاره شد كودكان تیزهوش در عین اینكه نسبت به دیگران بسیار مهربان و با شفقت هسند ، از حساسیت فوق العاده نیز برخوردارند .
17 – كمال جویی غالباً كودكان و دانش آموزان تیزهوش افرادكمال جو هستند . لذا بعضاً دیده می شود كه وقتی كارها مطابق میل و بر وفق مرادشان پیش نمی رود ، زود آزرده و ناراحت می شوند .
18 – علاقه مندی نسبت به بزرگسالان از آنجا كه كودكان تیزهوش نسبت به خودشان ( سن تقویمی ) از رشد و بلوغ بیشتری برخوردارند ، ممكن است در بسیاری از مواقع تمایل جدی داشته باشند كه با بچه های بزرگتر یا افراد بزرگسال در ارتباط بوده ، با آنان معاشرت داشته باشند .
19 – قدرت رهبری و یا تمایل به نظارت ازجمله ویژگی های رفتاری قابل توجه در كودكان تیزهوش كه از نظر اجتماعی فوق العاده حائز اهمیت است ، تمایل آنان به رهبری گروه است ، چه در زمانی كه خود فعالانه در انجام كاری شركت دارند و چه هنگامی كه در كناری ایستاده ، بر فعالیتهای دیگران نظارت می كنند .
به عبارت دیگر غالباً زمانی كه كودكان تیزهوش به دلایلی ترجیح می دهند تنها باشند و یا به تنهایی مشغول انجام كاری باشند ، مایلند كه قبل از پیوستن به گروه مورد نظر ، رفتار اعضای آن را بدقت مورد مشاهده و ارزیابی قرار دهند . لذا هر دو ویژگی ، یعنی مشاركت و رهبری گروه و یا تنها مشغول بودن و مشاهده رفتار اعضای گروه از ارزش برابری برخوردار است .     

شناسايي کودکان با هوش
پدر و مادر اولين کساني هستند که متوجه رشد حرکتي، رشد کلامي و کارهاي ذهني فرزند خود مي شوند. رشد زودرس حرکتي، کلامي و ذهني از ويژگي هاي کودکان داراي هوش بالاست. اين کودکان، مستقل تر از ساير بچه ها هم سن خود هستند و کنجکاوي هاي بيشتري نسبت به محيط اطراف شان نشان مي دهند.
البته سن هوش انسان تا پانزده سالگي افزايش پيدا مي کند، بنابراين آزمون هوشي افراد پانزده ساله و بالاتر يکسان است.
کودکان تيز هوش کنجکاوترند و مرتب راجع به مسايل مختلف سوال مي کنند. يک کودک تيز هوش وقتي در مورد مورچه سوال مي کند، از والدين خود توضيح کاملي درباره نحوه ي زندگي آنان مي خواهد. آنان مي خواهند به عمق مسايل فرو بروند.
کودکان تيز هوش با توجه به اين که قدرت فراگيري بالايي دارند، ممکن است با کودکان عادي هم سال خود خيلي احساس هماهنگي نکنند، بنابراين مايلند که با افراد بزرگتر نشست و برخاست کنند. افراد بزرگتر هم آنها را کمتر مي پذيرند.
بنابراين، اين خطر وجود دارد که کودکان هوشمند تا اندازه يي احساس سرخوردگي و عدم رضايت کرده و منزوي بشوند. اما اينها کاملاً موقتي اند. به اين ترتيب که اين بچه ها با توجه به هوش بالايي که دارند، به زودي مي آموزند راه هايي براي برقراري ارتباط بهتري با ديگران پيدا کنند.
آنان در مسايلي که از نظر ديگران ساده، بديهي و عادي است مي توانند ساعت ها بررسي و تفحص کنند و در واقع گفته مي شود که دانشمندان و هنرمندان، کودکان با هوشي هستند که توانمندي هاي دوران کودکي شان يعني «کنجکاوي» خود را حفظ کرده اند.